Warto wiedzieć - świnka

 O chorobie
 Co to jest świnka?
 Świnka (nagminne zapalenie ślinianek przyusznych) jest ostrą, chorobą zakaźną wywoływaną przez wirusy świnki.
 Źródłem zakażenia jest chory na świnkę człowiek. Choroba szerzy się drogą kropelkową przez bezpośredni kontakt. Powodem zakażenia może być także pośredni kontakt z przedmiotami skażonymi wydzieliną z gardła chorej osoby.
 Wirus świnki dostaje się do organizmu przez jamę ustną. Po namnożeniu się w błonach śluzowych, przenosi się z krwią do wrażliwych tkanek i narządów. Szczególnie podatne na zakażenie są ślinianki przyuszne, w mniejszym stopniu podżuchwowe i podjęzykowe.
 Okres wylęgania świnki wynosi 14-24 dni, średnio 17-18 dni. Okres zakaźności występuje od 7 dni przed pojawieniem się obrzęku ślinianek i utrzymuje się do 9 dni po wystąpieniu tego objawu.
 Jakie są objawy świnki?
Do głównych objawów świnki należą:

• gorączka,
  
• złe samopoczucie,
  
• obrzęk i bolesność jednej lub obu ślinianek przyusznych,
  
• obrzęk i bolesność ślinianek podżuchwowych i/lub podjęzykowych,
  
• nieżyt górnych dróg oddechowych,
  
• utrata łaknienia,
  
• trudności w żuciu i połykaniu,
  
• uczucie suchości w jamie ustnej,
  
• czasami: ból głowy, nudności, wymioty (objawy sugerujące zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych),
  
• obrzęk, bolesność jądra/jąder (u chłopców po okresie dojrzewania).
  

 U 15-30% zakażonych przebieg choroby jest bezobjawowy.
  Jak poważne mogą być objawy świnki?
 Zakażenia wirusem świnki mają różnorodny przebieg.
 Najczęściej występują w łagodnej postaci z niegroźnym zapaleniem ślinianek.
 Wyjątkami są: świnkowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu lub zapalenia trzustki, kiedy choroba jest cięższa i trwa dłużej. Do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych może dojść u 1 na 10 chorych, w tym 3-4 razy częściej wśród chłopców niż dziewczynek. Znacznie rzadziej dochodzi do poświnkowego zapalenia mózgu.
 Do innych powikłań tej choroby należą:

• zapalenie jądra i najądrza najczęściej jednostronne (u 14-35% chłopców po okresie dojrzewania i młodych mężczyzn), w rzadkich przypadkach może to skutkować bezpłodnością,
• zapalenie trzustki (w późniejszym okresie może wystąpić cukrzyca), częściej dotyczy kobiet, zapalenie innych narządów gruczołowych: jajników, gruczołu krokowego, tarczycy, gruczołów sutkowych (częściej u dorosłych niż u dzieci),
• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie nerwu słuchowego, które może prowadzić do niedosłuchu lub trwałej głuchoty (sporadyczne przypadki),
• zapalenie stawów, mięśnia sercowego, oka,
• poronienia u kobiet w przypadku zakażenia w pierwszym trymestrze ciąży.

 Zgony z powodu świnki występują niezwykle rzadko. 

 W Polsce przed wprowadzeniem obowiązku szczepienia przeciwko śwince rejestrowano około 150 000 do 220 000 zachorowań rocznie (w latach epidemicznych).
 Okresowy wzrost zachorowań na tę chorobę występował co 3-4 lata. Większość przypadków dotyczyła dzieci, rzadko występowały zachorowania u niemowląt i dorosłych.
 W 1998 roku szczepienie szczepionką skojarzoną przeciwko odrze, śwince i różyczce (MMR) umieszczono w kalendarzu szczepień na liście szczepień zalecanych. Natomiast w 2004 roku uodparnianie szczepionką MMR stało się obowiązkowe.
W ostatnich latach liczba zachorowań ulega zmniejszeniu.
 W 2019 roku zgłoszono 1 338 zachorowań na swinkę, w 2018 roku zarejestrowano 1584 zachorowania, w 2017 roku- 1670 zachorowań, w 2016 roku – 1978 zachorowań, w 2015 roku – 2 208 zachorowań.
 Jak często świnka występuje na świecie?
W krajach nieobjętych szczepieniami przeciwko śwince, każdego roku choroba ta powoduje liczne zachorowania wśród dzieci i młodzieży.
 Od 1967 roku, czyli po wprowadzeniu szczepień, zauważa się spadek liczby zachorowań, np. na terenie USA odnotowuje się ok. 500 przypadków świnki rocznie (zmniejszenie o ponad 90% w porównaniu z okresem przed szczepieniami).
 W Finlandii (gdzie w 1982 roku wprowadzono dwie dawki szczepionki), od 1997 roku nie obserwuje się zachorowań na świnkę, za wyjątkiem przypadków zawleczonych z innych krajów.
 O szczepionce
 Jakie rodzaje szczepionek są dostępne w Polsce?
Szczepionki przeciw śwince należą do grupy szczepionek żywych, tzn. zawierają osłabionego (atenuowanego) wirusa świnki (szczep Jeryl Lynn i jego pochodna RIT 4385).
Szczepionka przeciw śwince podawana jest w postaci szczepionki skojarzonej przeciw odrze, śwince i różyczce (tzw. MMR). Pojedyncze szczepionki przeciw śwince są niedostępne.
Szczepionki stosuje się w celu uodpornienia dzieci i dorosłych. Pobudzają one produkcję przeciwciał chroniących m.in. przed zakażeniem wirusem świnki.
Podanie 2 dawek skojarzonej szczepionki MMR (przeciw śwince, odrze i różyczce) zapewnia 79-86% skuteczności w ochronie przed świnką.
 Dlaczego warto się szczepić przeciw śwince?
 Świnka jest ostrą chorobą zakaźną. Na ogół przebiega łagodnie, niekiedy może prowadzić do poważnych powikłań, często wymagających hospitalizacji. W ostatnich latach średnio ok. 5 000 dzieci rocznie musiało być hospitalizowanych z powodu ciężkiego przebiegu świnki. Niektóre powikłania mogą prowadzić do trwałych następstw (głuchota, bezpłodność, cukrzyca).
Zachorowanie na świnkę uważa się za główną przyczynę wirusowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych u dzieci.
 Jak dotąd nie opracowano skutecznego leku przeciwko wirusowi świnki. Jedynym sposobem zapobiegania tej chorobie jest szczepienie.

  Źródło: szczepienia.pzh.gov.pl