WZW typu B

O chorobie
Co to jest wzw B?
Wirusowe zapalenie wątroby typu B (wzw B) to choroba zakaźna wywołana przez wirusa HBV (Hepatitis B Virus). Zakażenie wzw B może przebiegać pod postacią ostrą lub przewlekłą. U części osób w początkowej fazie zakażenie może przebiegać bezobjawowo.
Do zakażenia może dojść podczas:

kontaktu osoby ze skaleczeniami na skórze lub błonach śluzowych z wydzielinami zakażonego człowieka (ślina, śluz, sperma),
kontaktu z zakażoną krwią,
kontaktów seksualnych z zakażoną osobą,
kontaktu ze skażonymi, niejałowymi igłami i narzędziami chirurgicznymi,
porodu dzieci przez zakażone wcześniej matki.

Po wniknięciu do organizmu HBV „włącza” swój materiał genetyczny w komórki wątrobowe gospodarza (hepatocyty). Komórki te zaczynają wytwarzać nowe cząstki HBV, powodując poważne uszkodzenie wątroby. Głównym źródłem zakażenia są osoby z przewlekłym zakażeniem HBV. Okres od zakażenia do wystąpienia objawów wynosi najczęściej 3-4 miesiące, może trwać od 6 tygodni do 6 miesięcy. Wirus HBV jest 100 krotnie bardziej zakaźny niż HIV. Jednocześnie jest bardziej odporny na czynniki środowiska i środki chemiczne.
Jakie są objawy wzw B?
Zapalenie wątroby typu B od najbardziej charakterystycznego objawu choroby nazywane jest również żółtaczką zakaźną.
U ok. 50% osób zakażonych nie występują żadne objawy, a jedynym objawem uszkodzenia komórek wątrobowych jest podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych (aminotransferazy i gammaglutamylotranspeptydazy). Objawy ostrego wzw B trudno odróżnić od zakażenia wątroby, wywołanego innym czynnikiem wirusowym. Najczęściej stwierdza się:

złe samopoczucie,
brak apetytu,
zażółcenie powłok skóry i białkówek oczu,
ciemne zabarwienie moczu,
zaburzenia ze strony układu pokarmowego.

Jak poważne mogą być powikłania wzw B?
Do najczęstszych powikłań wirusowego zapalenia wątroby typu B (wzw B) należą:

zapalenie stawów,
trombocytopenia,
zespół Gianotti-Crosti,
guzkowe zapalenie tętnic,
błoniaste, kłębuszkowe zapalenie nerek.

U jednego na czterech zakażonych bezobjawowo, zakażenie HBV trwające dłużej niż 6 miesięcy, może przekształcić się w przewlekłe zapalenie wątroby, a następnie marskość wątroby i raka wątroby.

O szczepionce
Jakie znamy rodzaje szczepionek przeciw wzw B?
Dotychczas produkowano i stosowano 3 generacje szczepionek przeciw wzw B:

pierwszej generacji – plazmatyczne, gdzie antygenem było białko S i niewielkie ilości białek pre-S1 i pre-S2. Białka do produkcji szczepionki pozyskiwano z krwi ludzkiej pobranej od zakażonych HBV. Stąd też istniała obawa, że pomimo formaldehydu stosowanego w procesie wytwarzania, szczepionka może być źródłem zakażenia HBV oraz innym znanym lub nieznanym patogenem. Wyzwaniem była również kontrola szczepionki prowadzona na wrażliwych na zakażenie HBV zwierzętach naczelnych (szympanse, goryle). Szczepionki plazmatyczne zostały wycofane po wprowadzeniu szczepionek rekombinowanych.
drugiej generacji – rekombinowane, zawierają oczyszczony główny antygen powierzchniowy wirusa HBV (HBsAg) uzyskiwany metodą rekombinacji genetycznej z komórek drożdży (Saccharomyces cerevisiae). Zawiera białko S, nie zawiera białka pre-S1 ani pre-S2. Antygen jest adsorbowany na związkach glinu. Do produkcji szczepionki nie używa się żadnych substancji pochodzenia ludzkiego.
trzeciej generacji – rekombinowane z białkiem pre-S1 i pre-S2. Zawierają wszystkie trzy białka antygenu HBs, tj. białko S, pre-S1 i pre-S2. Antygen otrzymywany z wirusa hodowanego w linii komórek ssaczych.

W Polsce dostępne są rekombinowane szczepionki drugiej generacji. Rozwój produkcji szczepionek pozwolił na wykluczenie tiomersalu ze składu szczepionek przeciw wzw B.
Na rynku dostępne są:

monowalentne szczepionki przeciw wzw B zawierające różne dawki antygenu (HbsAg), w zależności od wytwórcy. Mniejsze dawki szczepionki (5 lub 10 mcg) podaje się dzieciom i młodzieży do 15 lat. Większe dawki (10 lub 20 mcg) podaje się dorosłym. Najwyższe dawki antygenu w szczepionce (40 mcg) podaje się chorym, dializowanym lub osobom z zaburzeniami odporności (w schemacie 3-dawkowym lub w schemacie 4-dawkowym 0-1-2-6 miesięcy);
wysoko-skojarzone szczepionki 6 w 1 przeznaczone do stosowania w programach szczepień noworodków, niemowląt i małych dzieci;
skojarzone szczepionki przeciw wzw A i wzw B.

Zastosowanie 3-dawkowego schematu szczepienia zapewnia ponad 96% skuteczności. Niższą skuteczność szczepionki (60-70%) zaobserwowano w grupach osób starszych, szczególnie z zakażeniem HIV, przewlekłym zapaleniem wątroby, przewlekłą niewydolnością nerek, cukrzycą oraz u osób otyłych i palących papierosy.
Rekombinowana szczepionka przeciw wzw B to pierwsza szczepionka wyprodukowana metodą rekombinacji genetycznej. To był milowy krok w historii wakcynologii. Jako antygen w szczepionce wykorzystano białko powierzchniowe HBsAg wirusa HAV uzyskane z komórek drożdży (Saccharomyces cerevisiae). Wcześniej białko do szczepionki przeciw wzw B pozyskiwano z krwi człowieka zakażonego HBV. Przez długie lata wyzwaniem było opracowanie szczepionki, która nie wymagała w produkcji materiału pochodzenia ludzkiego.
Dlaczego warto szczepić się przeciw wzw B?
Szczepienie jest najlepszym sposobem zapobiegania zachorowaniom na wzw B. Podanie szczepionki pobudza produkcję swoistych przeciwciał tzw. neutralizujących, które chronią przed zakażeniem HBV, oraz długotrwałą odporność komórkową.
Na świecie powszechne szczepienia przeciw wzw B zredukowały liczbę zachorowań na ostrą postać choroby oraz zmniejszyły liczbę zachorowań przewlekłych oraz jej najgroźniejszych powikłań, tj. marskości wątroby czy pierwotnego raka wątroby. Szczepienia przeciw wzw B redukują również zachorowania na wzw D.
Szczepienie przeciw wzw B pozwala ograniczyć rozprzestrzenianie się HBV w grupach szczególnie narażonych na zakażenie (np. wśród osób, które stosowały narkotyki w przeszłości (PWID), mężczyzn mających kontakty seksualne z mężczyznami (MSM), pracowników służby zdrowia, pacjentów z zaburzeniami odporności oraz chorobami przewlekłymi, itp.).
Szczepionka przeciw wzw B jest pierwszą opracowaną szczepionką zapobiegającą chorobie nowotworowej. Chroni przed pierwotnym rakiem wątroby.

Źródło: szczepienia.pzh.gov.pl

Warto wiedzieć - WZW typu B