O chorobie
Co to jest półpasiec?
Półpaśca wywołuje ten sam wirus, który jest przyczyną ospy wietrznej. Wirus ospy wietrznej i półpaśca po przebyciu zachorowania na ospę wietrzną pozostaje w zwojach nerwowych pacjenta w formie nieaktywnej i w sytuacji wystąpienia osłabienia odporności ulega aktywacji, powodując wystąpienie objawów półpaśca. Może się uaktywnić nawet po wielu latach, powodując półpasiec. Nie można zakazić się półpaścem, ale osoby nieuodpornione (niezaszczepione lub te które nie chorowały), mogą zakazić się ospą wietrzną.
Jakie są objawy półpaśca?
Półpasiec najczęściej występuje pod postacią bolesnych wykwitów wzdłuż przebiegu nerwu, atakuje głównie osoby starsze. Prowadzi do uszkodzenia układu nerwowego. Po kilku dniach bólu i tkliwości unerwionej skóry przez zajęte nerwy następuje w tym miejscu wysyp pęcherzyków przypominających pęcherzyki ospy wietrznej, nieco jednak większych i głębiej umiejscowionych. Pojawiające się wykwity nie przekraczają pośrodkowej linii ciała. Wysypce towarzyszy często powiększenie okolicznych węzłów chłonnych oraz gorączka. Wykwity skórne wycofują się na ogół po 7-14 dniach. U 50% osób powyżej 60 r.ż. w miejscach po wykwitach utrzymuje się bolesność, trwająca nawet kilka miesięcy.
U osób z półpaścem zaraźliwość utrzymuje się do tygodnia od wystąpienia wysypki.
Jak poważne mogą być objawy półpaśca?
Półpasiec to nie tylko wysypka. Chorobie może towarzyszyć dotkliwy ból, który może utrzymywać się latami w postaci neuralgii półpaścowej. Półpasiec błędnie postrzegany jest jako choroba łagodna. W rzeczywistości wyzwaniem jest leczenie powikłań półpaśca. Szczególnie niebezpieczna jest postać półpaśca dotycząca gałązki ocznej nerwu trójdzielnego, gdyż w jego przebiegu występują owrzodzenia rogówki oraz zmiany dotyczące zwoju kolankowego nerwu twarzowego (wysypka w zewnętrznym przewodzi słuchowym oraz z zajęciem błony bębenkowej, szum w uszach, zawroty głowy, porażenie nerwu twarzowego). U osób z obniżona odpornością może dojść do uogólnionej choroby. Ze względu na cięższy przebieg kliniczny i towarzyszący chorobie przewlekły nerwoból, półpasiec uważany jest za większy problem zdrowotny niż ospa wietrzna. Szacunkowe dane wskazują, że wśród osób, które chorowały na ospę wietrzną ok. 1/3 zachoruje na półpaśca, a wśród nich kolejne 1/3 będzie chorowało z objawami długotrwałego bolesnego półpaśca. Wyzwaniem jest wtedy leczenie bólu. Głównym czynnikiem ryzyka wystąpienia półpaśca jest wiek. Zwiększoną zachorowalność obserwuje się u osób w wieku 50 lat i więcej. U niektórych pacjentów takie dodatkowe czynniki jak wiek, choroby przewlekle, prowadzona terapia, powodują ciężki przebieg choroby lub wystąpienie powikłań, tj. neuralgia półpaścowa. Wśród ważnych czynników ryzyka wymieniane są również choroby prowadzące do zaburzenia odporności, np. rozsiane nowotwory, w tym hematologiczne, zakażenie wirusem HIV, terapie prowadzące do immunosupresji u pacjentów po przeszczepach narządów lub u pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi.
O szczepionce
Jaka szczepionka przeciw półpaścowi jest dostępna w Polsce?
W Polsce dostępna jest szczepionka przeciw półpaścowi o nazwie Shingrix.
Szczepionka Shingrix należy do szczepionek inaktywowanych, rekombinowanych. Zawiera białko (glikoproteinę E) wirusa ospy wietrznej i półpaśca uzyskane metodą rekombinacji.
Skład szczepionki:
Antygen, który pobudza organizm do wytworzenia przeciwciał; zastosowano białko (glikoproteinę E) wirusa ospy wietrznej i półpaśca wytwarzane w komórkach jajnika chomika chińskiego (CHO) metodą rekombinacji DNA.
Adiuwant czyli substancja wzmacniająca odpowiedź odpornościową na szczepionkę; zastosowano adiuwant AS01B, który zawiera ekstrakt roślinny Quillaja saponaria oraz monofosforylolipid A (MPL) uzyskiwany z Salmonella minnesota.
Kto i kiedy powinien zostać zaszczepiony przeciw półpaścowi?
Szczepionka przeciw półpaścowi jest wskazana do profilaktyki półpaśca oraz neuralgii półpaścowej (długotrwałego bólu nerwu występującego po przebytym półpaścu) u osób w wieku 50 lat i starszych oraz dorosłych o zwiększonym ryzyku zachorowania na półpasiec.
Cykl szczepienia składa się z 2 dawek podawanych we wstrzyknięciu, w odstępie 2 miesięcy. W razie potrzeby drugą dawkę można podać później, najlepiej w ciągu 6 miesięcy po pierwszej dawce.
Szczepionka zapobiega półpaścowi u osób, które miały kontakt z wirusem wywołującym ospę wietrzną.
Szczepionka przeciw półpaścowi nie jest wskazana do stosowania w celu zapobiegania ospie wietrznej.
Jakie szczepionki przeciw półpaścowi są zarejestrowane w Polsce?
W rynku aptecznym w Polsce od marca 2023 roku dostępna jest szczepionka o nazwie Shingrix.
Szczepionka Shingrix została dopuszczona do obrotu przez Europejską Agencję Leków w 2018 roku.
Kalendarz Szczepień
Szczepienia przeciw półpaścowi w Programie Szczepień Ochronnych
Szczepienia przeciw półpaścowi są zalecane osobom dorosły, które przebyły zakażenie wirusem ospy wietrznej oraz w szczególności:
- z wrodzonym lub nabytym niedoborem odporności. tj. immunosupresja jatrogenna, zakażenie wirusem HIV, choroba nowotworowa (białaczka, chłoniak, szpiczak mnogi), przeszczepienie narządu miąższowego lub macierzystych komórek krwiotwórczych (HSCT);
- z przewlekłymi chorobami serca;
- z przewlekłymi chorobami wątroby;
- z przewlekłymi chorobami płuc;
- z przewlekłymi chorobami nerek;
- z chorobami autoimmunizacyjnymi;
- z cukrzycą;
- z depresją;
- lub ukończyły 50 rok życia.
Program Szczepień Ochronnych na 2023 rok.
Jak długo utrzymuje się ochrona po szczepieniu przeciw półpaścowi?
Szczepienie przeciw półpaścowi jest skuteczne w zapobieganiu zachorowaniom na półpasiec (do 10 lat od szczepienia).
Jak finansowane są szczepionki przeciw półpaścowi?
Szczepionka przeciw półpaścowi jako szczepionka zalecana jest dostępna odpłatnie w rynku aptecznym.
Od 1 stycznia 2024 roku szczepionka przeciw półpaścowi i neuralgii popółpaścowej o nazwie Shingrix jest dostępna z 50% refundacją dla pacjentów w wieku ≥65 lat z grup ryzyka.
Zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 grudnia 2023 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. Urz. Min. Zdr. 2023.112) od 1 stycznia 2024 roku szczepionka przeciw półpaścowi i neuralgii popółpaścowej o nazwie Shingrix będzie dostępna z 50% refundacją dla pacjentów w wieku 65 lat i starszych o zwiększonym ryzku zachorowania na półpasiec.
Refundacja 50% szczepionki Shingrix przysługuje osobom w wieku 65 lat i starszym z następujących grup ryzyka:
- z przewlekłą chorobą serca,
- z przewlekłą chorobą płuc,
- z cukrzycą,
- z przewlekłą niewydolnością nerek,
- z wrodzonym lub nabytym niedoborem odporności,
- z uogólnioną chorobą nowotworową,
- zakażonych HIV,
- chorych na chłoniaka Hodgkina,
- z immunosupresją jatrogenną,
- z białaczką,
- ze szpiczakiem mnogim,
- po przeszczepieniu narządu miąższowego,
- z reumatoidalnym zapaleniem stawów,
- z łuszczycą,
- z łuszczycowym zapaleniem stawów,
- z nieswoistym zapaleniem jelit,
- chorych na zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa,
- chorych na stwardnienie rozsiane,
- chorych na toczeń rumieniowaty układowy.
50% refundacja na szczepionkę Shingrix oznacza, że cena szczepionki dla pacjenta wynosi 375,53 zł / 1 dawkę.
Co należy zrobić aby zaszczepić się przeciw półpaścowi?
W celu szczepienia przeciw półpaścowi należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, poprosić o receptę, zapisać na szczepienie (kwalifikacja do szczepienia przez lekarza), wykupić receptę w aptece, zgłosić się na przeprowadzenie szczepienia.
Źródło: szczepienia.pzh.gov.pl
